Właściwości lecznicze miodu

Święty Ambroży, biskup i doktor Kościoła

Ambroży urodził się około 340 r. w Trewirze, ówczesnej stolicy cesarstwa. Jego ojciec był namiestnikiem cesarskim, prefektem Galii. Biskupstwo powstało tu już w wieku III/IV, od wieku VIII było już stolicą metropolii. Po św. Marcelinie i po św. Uraniuszu Satyrze św. Ambroży był trzecim z kolei dzieckiem namiestnika.

Podanie głosi, że przy narodzeniu Ambrożego ku przerażeniu matki rój pszczół osiadł na ustach niemowlęcia. Matka chciała ten rój siłą odegnać, ale roztropny ojciec kazał poczekać, aż rój ten sam się poderwał i odleciał. Paulin, który był sekretarzem naszego Świętego oraz pierwszym jego biografem, wspomina o tym wydarzeniu. Ojciec po tym wypadku zawołał: „Jeśli niemowlę żyć będzie, to będzie kimś wielkim!”. Wróżono, że Ambroży będzie wielkim mówcą. W owych czasach był zwyczaj, że Chrzest odkładano jak najpóźniej, aby możliwie przed samą śmiercią w stanie niewinności przejść do wieczności. Innym powodem odkładania Chrztu świętego był fakt, że ten Sakrament formalnego przyjęcia do grona wyznawców Chrystusa traktowano nader poważnie, z całą świadomością, że przyjęte zobowiązania trzeba wypełniać. Dlatego św. Ambroży przez wiele lat był tylko katechumenem, czyli kandydatem, zaś Chrzest święty przyjął dopiero przed otrzymaniem godności biskupiej. Potem sam będzie ten zwyczaj zwalczał.

Pozostawił po sobie liczne pisma moralno-ascetyczne, dogmatyczne, mowy, listy oraz hymny – te weszły na stałe do liturgii. Bogatą spuściznę literacką stanowią przede wszystkim kazania, komentarze do Ewangelii św. Łukasza, pisma dogmatyczne, mowy i 91 listów. Pracowity żywot zakończył traktatem o dobrej śmierci. Z powodu bogatej spuścizny literackiej został zaliczony, obok św. Augustyna, św. Hieronima i św. Grzegorza I Wielkiego, do grona 4 wielkich doktorów Kościoła zachodniego. Jego święto ustalono w rocznicę konsekracji biskupiej. Jest patronem Bolonii i Mediolanu oraz pszczelarzy.

W ikonografii św. Ambroży przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym. Malarze często ukazywali go w grupie czterech ojców Kościoła. Jego atrybutami są: bicz o trzech rzemieniach, dziecko w kołysce, gołąb i ptasie pióro jako znak boskiej inspiracji, księga, krzyż, mitra, model kościoła, napis: „Dobra mowa jest jak plaster miodu”, pastorał, pióro, ul.

Maria Regina Apium

Tekst autorstwa Jolanty Bom, ukazany w Tygodniku Katolickim Niedziela, rok 2004

Pszczoły od zawsze fascynowały człowieka, a podobieństwo organizacji ich życia społecznego do obyczajów wykształconych przez ludzką cywilizację skłaniało do wielu porównań i wzbudzało podziw dla tych wspaniałych stworzeń.

Pszczoła stała się symbolem świętości, do którego nawiązywały najstarsze przekazy ikonograficzne. A woskowe świece, zdobiące wnętrza kościołów, przez długi czas to przekonanie umacniały. Dlatego też środowisko pszczelarzy nieustannie poszukuje wielkiej tajemnicy życia, łącząc istotę pszczoły z metafizyką.

Wiersz Ernesta Brylla, poświęcony Maryi Królowej Pszczół, otaczającej swą opieką te najpracowitsze z owadów, odwołuje się do symboliki zawartej w hymnie Exsultet: „O ty, prawdziwie błogosławiona i cudowna pszczoło! Twój ród nie został zbrukany przez ludzki gatunek, nie skażony wskutek rozmnożenia! Wasza nieskalaność nie została wam odebrana przez wasze potomstwo! Tak też Najświętsza Maryja jako dziewica poczęła, jako dziewica porodziła i po wydaniu Syna na świat dziewicą pozostała”.

Według tej tradycji, pszczoły stały się symbolem Matki Bożej, chociaż są rzadko wykorzystywane przez sztuki plastyczne.

Maryja w wierszu Brylla została nie tylko Królową niebios, ale i świata pracy, bo pszczoły, dla których jest Matką, to Boży pracownicy. Miód, będący plonem ich pracy, określany jest poetycko czystym złotem, nieskalanym jak Maryja żadnym złem, nieuczciwością czy krzywdą ludzką. Prawdziwe złoto, podarowane przez Trzech Króli małemu Jezusowi, to zapowiedź Jego Boskości, jaka została podkreślona Jego pokarmem, na który składał się także miód – płynne złoto godne Boskiej istoty, odwiecznie przypisywane bogom.

Rój pszczół krążących wokół swej Bożej Królowej tworzy zamknięty krąg, porównywany do paciorków różańca, szepczącego swoją własną modlitwę. „Pszczoła nie zna Szopena, ale jest muzyką” – napisał ks. Jan Twardowski, odwołując się do niespotykanych umiejętności pszczół, które potrafią swoim lotem wyrażać emocje i porozumiewać się w tańcu między sobą. Podmiot liryczny przywołuje typową dla pszczół wizję dni wypełnionych ciężką pracą od wiosny do lipca, gdy zajęte są one wyłącznie gromadzeniem nektaru ze wszystkich kwitnących roślin.

Nienazwane w wierszu kwiaty to również znak maryjny, mający związek z duchową czystością dziewiczej Matki Bożej. Ona staje się również Panią drzew, od dawna uważanych za symbol życia. Maryja staje się w tajemniczym akcie antropomorfizacji pszczół Przewodniczką człowieka. Pszczoły dzięki wstawiennictwu Maryi zdążają do raju – niebiańskiej pasieki. To nic, że niejednokrotnie ludzie-pszczoły zbłądzą w czasie dalekiej drogi: litościwa Matka podniesie zagubioną i wskaże właściwy kierunek. W wierszu Brylla los człowieka-pszczoły nie jest tak tragiczny, gdyż ma on wielką i niezawodną Opiekunkę, dającą siłę „skrzydłom wystrzępionym”.

Bryllowska modlitwa daje wiarę w przyszłość pod opieką najlepszej z matek i stąd przepiękna wymowa obrazu Maria Regina Apium, na którym Maryja, z troską pochylona nad pszczołami lecącymi do Jej rąk, staje się też symbolem dla wszystkich ludzi, którzy widzą w symbolice pszczoły odbicie swojej wiary.

Pani pracy uczciwej jak kropla miodowa
Która jest czystym złotem na świecie jedynie
Bo inne złoto ma skrwawione imię
Pani rojów grających jak pieśń różańcowa
Pani majowej łąki, pola kwitnącego
Ty nam otwierasz znak kwiatu każdego
Znasz imię drzew wszelakich. Pani akacjowa
Pani lipca, rzepaku. Słyszysz zioło wszystkie
Dla zagubionych znasz drogi najbliższe
Pani zbłąkanych, Ty nas doprowadzisz
Do niebieskiej pasieki. Ty w biedzie nie zdradzisz
Ale podniesiesz znów na ciepłej dłoni
Dasz siłę, gdy osłabną skrzydła wystrzępione
Matko, która karmiłaś Syna miodem, mlekiem
Wróć nam uczciwość pszczoły.
Weź w swoją opiekę.

Ernest Bryll